Analiza SWOT jest podstawowym narzędziem analiz strategicznych.
Jest ona swego rodzaju techniką diagnozowania organizacji. Nazwa SWOT to po prostu akronim od słów z języka angielskiego: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) oraz Threats (zagrożenia). SWOT jest heurystyczną metodą analizy i jej głównym zadaniem jest porządkowanie informacji.
SWOT przede wszystkim pozwala na określenie cech wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji. Efektem analizy SWOT nie są konkretne działania, które należy podjąć. SWOT jest jedynie narzędziem wspomagającym podejmowanie decyzji.
Zazwyczaj analiza SWOT tworzona jest w formie macierzy. Tworząc macierz analizy SWOT, informacje umieszczamy w ramach czterech grup, określonych przez poszczególne słowa składające się na akronim nazwy metody.
Strengths (mocne strony) to czynniki wewnętrzne o charakterze pozytywnym.
Są to atuty, które świadczą o sile danej organizacji i stanowią jej atrybuty w osiąganiu i utrzymywaniu przewagi konkurencyjnej.
Weaknesses (słabe strony) to czynniki wewnętrzne o charakterze negatywnym.
Są to ograniczenia organizacji stanowiące jej słabe punkty. Zalicza się tu wszelkie obszary niedoskonałości oraz braki, zarówno kadrowe, jak i w postaci aktywów. Właściwe rozpoznanie słabych stron jest kluczowe dla ich wyeliminowania i poprawy funkcjonowania organizacji.
Opportunities (szanse) to czynniki zewnętrzne, pozytywne.
Są to wszelkie tendencje rozwojowe, jak i obecne zjawiska i cechy otoczenia, które sprzyjają rozwojowi organizacji oraz realizacji jej celów. Ich prawidłowe rozpoznanie i wykorzystanie jest kluczem do osiągnięcia sukcesu.
Threats (zagrożenia) to czynniki zewnętrzne, negatywne.
Są to tendencje i zjawiska, które są zagrożeniem dla realizacji celów organizacji i dla jej funkcjonowania. Zaliczamy tu wszelkie bariery rozwoju organizacji i czynniki implikujące dodatkowe koszty realizacji celów.
Efektem przeprowadzenia analizy SWOT jest lista składająca się z czterech grup. Pierwsza z nich, obejmująca mocne strony organizacji, to obszary które należy pielęgnować i wzmacniać. Na ich podstawie dowiadujemy się co tak naprawdę stanowi o sile organizacji.
W grupie słabych stron otrzymujemy obszary, które są słabymi punktami organizacji i które należy niwelować poprzez doskonalenie kompetencji i zasobów w ich obszarze.
Szanse to grupa, która stanowi swego rodzaju drogowskaz przyszłych działań przedsiębiorstwa. Są to czynniki, które właściwie wykorzystane będą prowadziły organizację w kierunku celów, które przed nią stoją.
Zagrożenia to obszary otoczenia zewnętrznego, na które organizacja musi szczególnie uważać. Mogą one bowiem zakłócić jej działanie i przyczynić się do porażki.
Metodologia analizy SWOT zakłada kilka reguł, których nie należy łamać.
Po pierwsze, kiedy analiza wykonywana jest po raz kolejny, nie należy posiłkować się jej poprzedniczkami. Prowadzi to do powielania ewentualnych błędów i duszenia kreatywności.
Po drugie, analiza SWOT powinna być sformułowana w jasny i niezawiły sposób. Nawet, gdy ktoś powróci do jej wyniku po pewnym czasie, nie powinien mieć problemu z rozszyfrowaniem poszczególny informacji.
Po trzecie, analiza ta jest przydatna w danej chwili.Powr ót do niej po odstępie pewnego czasu ma charakter jedynie służący przeglądowi tendencji rozwojowych. Dynamika zmian we współczesnym otoczeniu powoduje bowiem, że musi być ona wykonywana cyklicznie i wykorzystywana na bieżąco, gdyż szybko ulega dezaktualizacji.
Po czwarte, zespól tworzący analizę SWOT musi być bardzo dobrze obeznany zarówno w sytuacji organizacji jak i całego jej otocznia.
Po piąte, analiza musi być dokonywana w sposób całkowicie obiektywny. Wszelkie przekłamania, subiektywne oceny oraz naciąganie rzeczywistości będą prowadziły do wypaczenia wyniku i tym samym niemożności sformułowania poprawnych wniosków na podstawie stworzonej analizy.
Po szóste, wnioski tworzone na podstawie analizy SWOT nie polegają na powtórzeniu informacji otrzymanych w wyniku jej tworzenia. Wnioski muszą powstać na podsawie informacji, które wypłynęły ze stworzonej analizy.
Formułując wnioski należy uwzględnić (być może niewidoczne na pierwszy rzut oka) powiązania pomiędzy wszystkimi czterema grupami czynników. Dopiero takie podejście pozwala na wykorzystanie pełnej użyteczności analizy SWOT. Warto także wspomnieć, iż analiza SWOT może być stosowana nie tylko do analiz organizacji jako całości. Można ją wykorzystywać w ramach diagnozowania poszczególnych obszarów działalności bądź nawet w ocenie szansy powodzenia poszczególnych projektów.