Diagram Ishikawy, czy inaczej diagram rybiej ości, jest wykresem przyczynowo- skutkowym. Ma on na celu graficzną prezentację zależności pomiędzy czynnikami, które mają wpływ na dany problem oraz skutkami, które pojawiają się w konsekwencji istnienia tych pierwszych.
Procedura analizy za pomocą diagramu Ishikawy wymaga przejścia przez kilka etapów jego tworzenia.
Pierwsza faza to określenie występującego problemu. To właśnie on będzie reprezentowany przez główną, poziomą oś (skierowaną zgodnie z układem współrzędnych) diagramu Ishikawy, która jest analogią do kręgosłupa ryby.
W następnej fazie należy określić główne grupy przyczyn, które powodują występowanie danego problemu. Jest to inaczej, odpowiedź na pytanie: co powoduje, że dany problem występuje ?.
Często stosuje się tu model tzw. 5M. Jest to zestaw grup przyczyn zawierający: maszyny, materiały, ludzi, metody oraz środowisko.
Etap trzeci to szczegółowe określenie przyczyn w ramach głównych grup. Na przykład w problemie nisko oceniananych wyrobów, w grupie materiały, przyczyną może być ich słaba jakość. Następnym etapem jest kolejne uszczegółowienie w tych grupach, które były określane poprzednio.
Tym razem przyczyną słabej jakości materiałów może być na przykład, niski budżet przeznaczany na ich zakup. Ostatni etap polega na dokładnym przeanalizowaniu diagramu i w miarę potrzeb, podjęciu kolejnych uszczegółowień. Warto tu wspomnieć, że nie ma żadnych dokładanych wytycznych, ani co do głębokości uszczegóławiania, ani co do zestawu głównych grup przyczyn.
Czasami na przykład, stosuje się model 6M, gdzie oprócz wyżej wymienionych głownych grup, znajdzie się także zarządzanie.
Powstały diagram będzie wizualnie przypominał szkielet ryby, a poszczególne ości będą symbolizowały przyczyny danego problemu. Czasami Diagram Ishikawy jest nazywany drzewem, dzieje się tak gdyż w przypadku jego obrócenia o 90 stopni w kierunku trygonometrycznym, faktycznie będzie przypominał drzewo. W ramach analizy diagramu Ishikawy należy koncentrować się na zagęszczeniu „rybich ości”.
Mogą one wskazywać na nagromadzenie przyczyn w danej ich grupie. Na przykład, jeżeli duże zagęszczenie występowałoby w grupie przyczyn „ludzie”, to istnieje możliwość że personel jest źle przeszkolony, źle zmotywowany, albo też źle dobrany.